Ik krijg nog al eens de vraag van cliënten waarom we ons gedragen zoals we doen. Dat is een grote vraag. Een vraag waar ik geen sluitend antwoord op heb. Wat ik wel weet is dit.
Gedrag leren we aan als reactie op de omstandigheden waarin we worden geboren en opgroeien, en vaak doen we na wat we voorgeleefd kregen.
Kortweg gezegd: er gebeurt iets en een kind geeft het best mogelijk antwoord gegeven de vermogens, kennis en ervaring die hij/zij heeft. Vaak niet eens letterlijk door iets te zeggen, maar vooral door iets te doen of te laten. En dan gebeurt er weer iets en daar reageert het kind weer op. Als dat wat het kind doet tot een verbetering van de situatie leidt, dan zal dat kind dat blijven doen tot het een betere gedraging ontdekt.
Loyaliteit
Kinderen willen vaak maar één ding en dat is dat hun ouders gelukkig zijn. Ze zijn loyaal. Dat blijven de meeste van ons tot ver na de dood van onze ouders.
Waarom kinderen loyaal zijn weet ik niet. Je kunt het simpel bekijken en zeggen als de ouders gelukkig zijn is de kans het grootst dat het kind te eten en een knuffel krijgt. Dat is één manier van kijken. Je kunt het iets zweveriger zeggen dat het allemaal om liefde gaat. Dat is ook een manier. Je kunt ook zeggen dat het is omdat je het leven van ze hebt gekregen en dat het een eerbetoon is aan hen of aan het leven zelf. Dat is ook een manier. Of op zijn wetenschappelijk; dat kinderen dat in hun genen of elders hebben zitten om het zo te doen. De echte reden weet ik niet.
Gedrag
Loyaliteit zelf kun je niet zien. Zijn uitingsvorm wel; het gedrag van mensen. Zo heb ik weleens cliënten die binnenkomen en binnen twee minuten iets tegen mij zeggen als:” Over mijn moeder hoeven we het niet te hebben, dat heb ik al doorgewerkt.” Dan weet ik dat die moeder vroeg of laat ‘de kop gaat opsteken’ in het gesprek. Zou het namelijk echt helemaal snor zitten met die moeder, dan hoeft iemand in de eerste twee minuten niet zo’n opmerking te maken. Vaak zie je dan bijvoorbeeld dat als die moeder naar het ziekenhuis moet voor een simpel prikje dat die cliënt zich ‘opeens’ ernstig zorgen gaat maken. En dat verbaast mij dan niet, want in het eerste gesprek liet die cliënt me die loyaliteit al zien.
Als we volwassen zijn dan putten we nog steeds uit dat vroeg aangeleerde gedragsrepertoire. Niet omdat het moet, maar omdat we het gewend zijn en vaak niet iets anders voor handen hebben.
Vooral als je denkt dat je geen keuze hebt in je gedrag, ben je waarschijnlijk loyaal. Want je hebt in alle gevallen tien of meer mogelijkheden om te reageren op een situatie. Dus als je eens klem zit, bel een vriend of vriendin en vraag hem of haar wat je nog meer zou kunnen doen. Of spreek een coach, ik ken coaches die wel twintig manieren kunnen bedenken. Ik ben er ook zo een, ik heb namelijk een hele creatieve moeder en een praktische oplossinggerichte vader.
(Niet verder vertellen: Ik ben eigenlijk helemaal geen coach, ik ben gewoon loyaal aan mijn ouders).
