Gezond wraak nemen

Veel mensen vinden dat je wraakgevoelens maar moet wegstoppen. Eronder houden en doorslikken, zogezegd. Maar zou wraak nemen ook iets goeds in zich kunnen hebben? Zit er een goede kant aan dat beladen woord?

Zin om wraak te nemen is, in zijn pure vorm, een streven naar evenwicht binnen een relatie. Wanneer wij iets goeds krijgen van iemand, willen we diegene ook iets goeds geven. Wanneer we gekwetst worden, willen we de ander ook kwetsen. Dat zijn twee kanten van dezelfde medaille.

Wij mensen hebben de primaire behoefte een balans van geven en nemen in evenwicht te houden. Dat is een kenmerk van een gezonde relatie. Relaties waarbij dit niet in evenwicht is, stoppen uiteindelijk.

mensen hebben de primaire behoefte een balans van geven en nemen in evenwicht te houden

Dankbaarheid en wreekbaarheid

Laat ik een voorbeeld geven. Wanneer je een leuk cadeau krijgt op je verjaardag, laat je zien dat je daar blij mee bent. Je laat iemand voelen wat het met je doet en wanneer je (op een later moment) iets terug geeft, is de balans van geven en nemen weer in evenwicht. Wanneer je daarbij iets meer teruggeeft dan je kreeg, groeit jullie relatie.

Deze balans van geven en nemen gaat ook op wanneer iemand ons iets aandoet. Dan willen we dat de ander voelt dat hij ons iets heeft aangedaan. Ook hier willen we iets in evenwicht brengen, we voelen een recht die ander ook iets aan te doen. Dat doe je door (hoe gek ook) met liefde te reageren en de ander iets minder aan te doen dan hij jou aandeed. Zo laat je de ander weten:
Je hebt me iets aangedaan, dat wil ik je laten voelen, maar ik wil graag in relatie met je blijven, daarom doe ik je iets minder aan dan je mij aandeed.

Voorbeeld 1: je hebt met iemand om 10:00 uur afgesproken. Diegene komt om 10:15 uur aanzetten met een slap excuus dat de houdbaarheid heeft van een geplukte klaproos. Je probeert uit te leggen dat je het vervelend vindt, maar het komt niet aan. Je kunt dan bij jullie volgende afspraak zélf 10 minuten te laat komen. Minder dan het kwartier dat jij op je bordje kreeg, maar je laat de ander zo wel voelen wat het met jou deed.

Voorbeeld 2: mijn lief maakte onlangs iets van mij stuk. Dat was helemaal niet haar bedoeling, ze lette even niet op, maar het was daarna wel onrepareerbaar stuk. Ze bood haar excuses aan, maar dat voelde als niet genoeg. Ik stelde toen voor de ze het zou vervangen door iets dat voor mij een gelijke gevoelswaarde vertegenwoordigt (en minder duur was dan dat wat stuk was). Daarmee ging ze akkoord en toen het nieuwe er was, was het voor mij weer helemaal ok.

Het moet wel van twee kanten

Er is één voorwaarde bij het herstellen van evenwicht op deze wijze. Die ander dient jouw wraak wel aan te nemen, zoals een cadeau of dankwoord ook aangenomen moet worden. Hij of zijn dient in de relatie met jou te willen blijven.

Wanneer de ander de wraak aanneemt, is de balans weer in evenwicht. Daarna kom je er niet meer op terug, want daarmee zou je zeggen dat jouw wraak niet goed genoeg was. Het is dus noodzaak het daarna te laten rusten. Zo houd je de relatie fris.

Voorkomen

Stel je heb iets doms gedaan, opzettelijk of per ongeluk, waar een ander flink last van heeft. Kun je dan voorkomen dat een ander wraak neemt? Jazeker. Je kunt tegen diegene zeggen: “Ik heb iets ergs gedaan. Wat kan ik voor je doen om het goed te maken?”. Dan stel je de ander in staat iets te bedenken dat de balans weer in evenwicht brengt.

Uitzonderingen

Wellicht probeerde je het ooit het evenwicht te herstellen en stopte die relatie. Dat kan. Wat er vaak gebeurt is dat iemand geen wraak neemt met als doel de relatie te herstellen, maar omdat hij zich ongelukkig voelt en nu vindt dat de ander ook ongelukkig moet zijn. Dat neigt meer naar fatalisme dan een wens de balans van geven en nemen te herstellen.

Dit kan zo ver gaan dat mensen zelfs een waas voor hun ogen krijgen en ze de ander het licht in de ogen niet meer gunnen. In extreme vormen leid dat tot mishandeling of zelfs moord. Ze reageren in dat geval niet vanuit kracht, maar vanuit macht.

In een goede relatie zorg je voor elkaar, zelfs in het wraak nemen.

een bijdrage van Jasper Jobse, Foto: Paul Wever Flickr